Siyasi Sosyal Çalışma Uygulamalarına Yönelik Makro Sosyal Hizmet Müdahalesini Referans Alan Planlı Sosyal Hizmet Müdahalesi
Sorun
Kayseri ilinin A semtinde Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan araştırma sonucu gelişmişlik düzeyine bağlı (düşük gelişmişlik düzeyi) olarak anne-çocuk ilişkilerinin çatışmalı olduğu gözlemlenmiştir.
Tanışma/Bağlantı Kurma
Yapılan araştırma kapsamında A semtinde yaşamını devam ettiren anne ve çocuklarla tek tek görüşme gerçekleştirildi. Bu görüşme sonucunda anne-çocuk arasındaki sorunların anne ve çocuk arasındaki bağları etkileyecek şekilde olduğu öğrenilmiştir. Bu sorunlar aile içi ilişkilere de yansıdığı için aile üyelerinin birbirinden uzaklaştığı, ortak alanlarda iletişimin kısıtlı olması, isteklerin imkan çerçevesinde gerçekleştiremediği bu yüzden çatışmaların olduğu öğrenilmiştir. Annelerin mahalle içerisinde tek sosyal çevresinin komşuları olduğu onların da benzer sorunlar yaşadığı için kriz anlarında fikir alamadıklarını ve ne yapacaklarını bilemedikleri, boş zamanlarını değerlendirecek aktivitelerinin olmadığı; çocukların ise okul dışında serbest zamanlarını değerlendirecek herhangi bir etkinlik vb. durumların olmadığını bu yüzden sorun çıkarma ve olası bir sorun karşısında karşı koyamadıkları öğrenilmiştir.
Ön Değerlendirme
Sorunlar genel olarak her yerde karşılaşılabilecek sorunlardır ancak sağlıklı aileler kriz durumlarını kolaylıkla aşabildiği için çok fazla yansımamaktadır ama sağlıksız ailelerde kriz durumlarının aşılması daha güç ya da hiç aşılamamaktadır. Müracaatçılar sorunlarını aşılamaz, her zaman bir önceki sorundan daha kötü olacak şekilde ifade etmektedir. Müracaatçıların spesifik sorunları: sosyal çevre ve kendilerine ait zamanlarının olmayışı, kadınlara ev işleri ve çocuk bakmak dışında herhangi bir anlam yüklenmeyişinden dolayı isteksiz oluşları, aile üyeleriyle aile içi rollerin bilinememesinden dolayı çatışmaların olduğu, maddi imkanların yeterli olmayışından dolayı ihtiyaçlarını gerçekleştiremediklerini ve yeteneklerinin farkına varıp bir işe dahil olmak istemeleri; çocukların ise serbest zamanlarının çok fazla oluşu ancak bunları değerlendirecek herhangi bir aktivitenin olmamasından dolayı kendi yeteneklerini keşfedememesi, sorun çıkarma ve soruna katılmalarından dolayı aile içinde çatışmalar olduğu gözlemlenmiştir. Sorun sistemi anne ve çocuk üzerinedir. Sorun sistemi ailenin kurulmasıyla beraber yaşantının beraberinde bir sürü olumsuzluk getirmesiyle oluşmuştur. Sorunlar gelişmişlik düzeyi ve aile içinde kriz zamanlarının aşılamaması ve ne yapılacağının bilinememesinden dolayı meydana gelmektedir. Müracaatçı sistemi kendisine vakit ayıramayıp yani kendini tanıyacağı zamanın olmasını istemesi, kadınların tek işinin ev işi ve çocuk bakmak olmadığını göstermek istemesi, maddi kazancının olması, çocuklar ise serbest zamanlarını dolu dolu geçmesini istemektedir. Sorunlarıyla başa çıkma konusunda birtakım faaliyetlerde bulunmuşlardır ama olumlu sonuç alamadıkları için devamlı olmamıştır. Müracaatçılar sorunlarıyla baş etmek olumlu hale çevirmek, bilgi ve becerilerini öğrenmek bu yönde ilerlemek, başarılı olmak; etkinlik, seminer vb. faaliyetler ile süreçte aktif rol oynayacak uzmanlara yani dışsal kaynaklara ihtiyaç duymaktadırlar.
Siyasi Sosyal Çalışma: Siyasi sosyal çalışma, sosyal çalışmacıların sosyal adalet ve insan hakları için sosyal politik eylemde bulunmaları konusunda etik sorumluluklarını yerine getirdikleri, politik katılımın genişletilmesi, politika gündemlerinin etkilenmesi, kampanyalarda seçim bürolarında çalışmayı da içeren, toplumsal değişim için politika mekanizmalarına, politika geliştirmede güç dinamiklerine katılmaya dair araştırma ve teoriden gelen bilgiyle gerçekleştirilen sosyal çalışma uygulamalarıdır. Siyasi sosyal çalışma uygulamalarının iki aşaması bulunmaktadır. Bu aşamaların ilki; değerlendirmedir diğeri ise politik müdahalenin planlanmasıdır.
Sağlıksız Aile: Karşısındaki insana saygı duymayan, iletişimi sınırlı olan, herkesin sadece kendi ihtiyacına odaklandığı, psikolojik, fiziksel, duygusal şiddetin olduğu, birbirlerinin sınırlarını ihlal eden, çocuğun gelişiminin geciktiği, ortak soyadına sahip olmak ve aynı evinde yaşamak gibi niteliklerin dışında herkesin kendi halinde yaşadığı, güvensizliği fazla olduğu aile özellikleridir.
| Sorun 1 | Gereksinim |
| Anne-çocuk çatışmalarının yaşanması. | Anne ve çocuk çatışmalarının sonlanması. |
| Sorun 2 | Gereksinim |
| Kadınların yeteneklerini bilmemesi ve emek üretiminde bulunmak için ne yapacağını bilememesi. | Kadınların yeteneklerini keşfederek iş programlarına katılmaları. |
| Sorun 3 | Gereksinim |
| Çocukların serbest zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilememesi.
|
Çocukların serbest zamanlarını değerlendirecek faaliyet arayışları. |
Planlama
Sorun 1: Anne-çocuk çatışmalarının yaşanması.
Sorun 2: Kadınların yeteneklerini bilmemesi ve emek üretiminde bulunmak için ne yapacağını bilememesi.
Sorun 3: Çocukların serbest zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilememesi.
| Sorun 1 | Gereksinim | Makro Düzey | Artı Yönler | Eksi Yönler | ||
| Anne-çocuk çatışmalarının yaşanması. | Anne ve çocuk çatışmalarının sonlanması. | Mahallede sorunların çözümü için görevlendirilen sosyal hizmet uzmanı, psikolog, çocuk gelişimci vb. uzmanların anne-çocuk ilişkilerini düzenlemeye yönelik çalışmalar yapması. | Sürece devamlı katılım sayesinde anne-çocuk rollerinin farkına vararak kriz durumlarında ne yapabileceklerini öğrenir. | Sürece katılımın devamlı olmaması, eğitimi anlayamama sonucunda çatışmalarda olumsuzluğa doğru ilerlemenin olması. | ||
| Seçenekler | Güçlü Yanlar | |||||
| Makro | Çalışmalarla birlikte sorunların önüne geçilip değişim olumlu yönde ilerleyebilir. | Kişilerin bu durumları değişmesi için istekli olması. | ||||
| Kim Yapacak? | Ne yapacak? | Ne Zaman Yapacak? | Başarıyı Kim Ölçecek? | |||
| Anne ve çocuk. | Sorunu önlemek için kriz anını başarılı şekilde atlamak için ortak çalışmalar. | Sorun ortaya çıktığında ya da etkisi hissedildiğinde. | Sosyal Hizmet Uzmanı ya da uzman kişiler. | |||
| Sorun 2 | Gereksinim | Makro Düzey | Artı Yönler | Eksi Yönler |
| Kadınların yeteneklerini bilmemesi ve emek üretiminde bulunmak için ne yapacağını bilememesi. | Kadınların yeteneklerini keşfederek iş programlarına katılmaları. | Kadınların eğitim programlarıyla beraber yeteneklerini keşfetmeleri için etkinlik vb. çalışmalara katılmaları ve emekleri sonucunda bir iş programına dahil edilmeleri. | Kadınların artık ekonomik açıdan yetersiz hissetmemeleri ve kendilerine güvenmeleri. | Yanlış yönlendirme vb. durumlar sonucunda yeteneğini keşfedemeyen kadınların umutsuzluklarının artması. |
| Seçenekler | Güçlü Yanlar | |
| Makro | Kadınların çeşitli iş programlarına dahil olabilmesi. | Kişilerin emek gücüne katılımı için yeteneklerini öğrenmeleri. |
| Kim Yapacak? | Ne Yapacak? | Ne Zaman Yapacak? | Başarıyı Kim Ölçecek |
| Kadınlar (anneler). | Yetenekleri doğrultusunda emek üretecek. | Eğitim programlarını tamamladıktan sonra. | Eğitim görevlileri. |
| Sorun 3 | Gereksinim | Makro Düzey | Artı Yönler | Eksi Yönler |
| Çocukların serbest zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilememesi.
|
Çocukların serbest zamanlarını değerlendirecek faaliyetlere katılmak istemeleri. | Öğretmen ve spor eğitimcilerinin çalışmalarıyla haftanın belirli günlerinde kurs ve aktivite gerçekleştirilmesi. | Çocuklar serbest zamanlarını boş geçirmeyip yeteneklerinin farkına varabilir, daha başarılı olabilirler. | Çocuklar süreç içerisinde aşağılanma, akran zorbalığı vb. durumlarda kendisini geri çekebilir. |
| Seçenekler | Güçlü Yanlar | |
| Makro | Çocukların serbest zaman kullanımlarını değiştirmeleri için seçeneklerinin olması ve değişim için uğraşmaları. | Çocukların etkinliklere aktif olarak katılıp, kendi yeteneklerini öğrenmeleri. |
| Kim Yapacak? | Ne Yapacak? | Ne Zaman Yapacak? | Başarıyı Kim Ölçecek? |
| Çocuklar | Eğitim programlarına katılarak boş zamanlarını değerlendirecekler. | Eğitimlerin belirlendiği tarih ve saatlerde. | Eğitim görevlileri. |
Kadınlar ve çocuklar eğitim ve programlara çok acil bir durum olmadıkça devamlı katılım gösterecekleri, ödevlerin zamanında yapılacağı, ilk bir ay haftada bir görüşmelerin gerçekleştirileceği sonraki süreç içerisinde 2 haftada bir olacağı ve 3 ay tamamlandıktan sonra ayda bir defa görüşme yapılmasına; süreç içerisinde durumların istenilen şekilde ilerlememesi ve bir gelişme gösterilmemesi sorunların aşılamaması durumlarında o kişiye ya da kişilere özel bir eğitim programı gerçekleştirilmesine, burada gerçekleştirilemeyen işlemler olduğunda kurumlara havale işlemlerinin gerçekleştirileceği, gerekli durumlarda bilgilerin kullanılacağı, fotoğraf vb. işlemler için izin alınmıştır ve anlaşma sağlanmıştır.
Uygulama
Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı araştırma sonucunda sorunlar belirlenmiştir. Bu sorunlar planlama aşamasında belirtildiği gibi makro düzeyde, belediyenin görevlendirdiği kişiler ve sorun sisteminde olan anne-çocuk katılımıyla faaliyetler, etkinlikler, seminer vb. çalışmalar gerçekleştirilecektir. Bu uygulama 6 ay devam edecek olup gerekli görülmesi durumunda 1 yıla kadar uzatılma ya da sorun aşılamadığı zaman gerekli kurumlara havale edilmesi şeklinde ilerleyecektir.
Son Değerlendirme
Çocukların serbest zamanlarını değerlendirememe, anne-çocuk çatışması, kadınların (annelerin) yeteneklerini keşfetme, emek üretimi gerçekleştirmek istemesi gibi sorunlar Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen “Anne-Çocuk Birlikte” projesiyle hayata geçirilmiştir ve başarılı bir şekilde ilerlemektedir. Uzmanların raporları, kadınlar (anneler) ve çocuklar ile yapılan görüşmeler sonucunda hayatlarında olumlu değişiklikleri fark ettiği, kriz durumlarının üstesinden gelinebildiği, tıkandıkları zaman yardım alabildikleri, seminerler ve eğitim programları sonucunda kendi güçlerinin ve ne yapabileceklerinin farkına vardıkları, çocukların boş zamanlarını değerlendirecekleri çok fazla aktivite olduğu, yeteneklerinin ne olduğunu öğrenip o alanlara yönelerek aktif rol oynadıkları, kurslar sayesinde okula ek takviye olduğu derslerinde ki başarı oranlarının arttığı hakkında olumlu geri dönüşler alınmıştır.
Sonlandırma/Bağlantıyı Kesme
Uzmanların raporları ve sürecek katılanların olumlu geri dönüşleri sonucunda programın belirtildiği gibi tarihinde planlı olarak sonlandırılmasına karar verilmiştir. Ancak süreç içerisinde olumsuz giden durumlar olduğunda veya bu olumsuz durumların üstesinden gelinemezse, kişi veya kişilere zarar verdiğinde telefonla arayarak ya da kuruma gelerek görüşmeler gerçekleştirilecek ve gerekli değerlendirmeler yapılacaktır.
İzleme
İzleme, program bitmeden önce görüşmeler gerçekleştirilirken program bittiğinde ilk olarak 1 ay sonra ev ziyaretleri şeklinde olmasına müsait olmayanlar için de telefonla görüşme gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Sonraki süreç içerisinde 3 veya 6 arayla telefonla arayarak takibin yapılmasına karar verilmiştir.
